اربعین
امام حسین علیه السلام یکی از فرازهای مهم تاریخ بعد از واقعه عاشوراست که به نقطه
عطفی در تاریخ اسلام و تشیع تبدیل شد. این سیره مستمر شیعه از زمان ائمه اطهار
تاکنون ادامه داشته و چند سالی است که ابعاد تازه ای به خود گرفته است؛ به طوری که
شیعیان و دوستداران اهل بیت(ع)
از سراسر جهان، به ویژه عراق و ایران و سایر بلاد اسلامی در مراسم باشکوه و اربعین
شرکت می کنند و بزرگ ترین همایش مردمی را با محوریت فرهنگ اهل بیت(ع) تشکیل می دهند.
در بخش نخست این مطلب به ابعاد فردی شرکت در این آئین پرداخته شد و در این بخش،
آثار و دستاوردهای شرکت در این آئین معنوی از بعد اجتماعی را دنبال می کنیم.

 

آثار اجتماعی شرکت در مراسم پیاده روی اربعین حسینی

الف) محبت، همدلی و
برادری

یکی
از دستاوردهای اجتماعی شرکت در راهپیمایی اربعین این است که همه شرکت کنندگان با
یکدیگر احساس صمیمیت و همدلی و برادری می کنند. در این اجتماع عظیم، دوستداران
اهل بیت(ع)، از کشورهای مختلف دنیا و از ملیت های متفاوت، با خلوص و عشق، دور هم
جمع می شوند تا برای امام خود سوگواری کنند و سیره آن حضرت را نصب العین خود قرار
دهند. در پرتو این علاقه مقدس، اجتماعی تشکیل می شود که عالی ترین نوع تعاملات
اخلاقی و رفتاری را در آن شاهدیم و می بینیم همه با یکدیگر در نهایت صفا، صمیمیت و
محبت، بدون در نظر گرفتن رنگ و نژاد و مذهب، در یک مسیر و با یک مقصد مشخص که همان
سیره و مسلک امام حسین علیه السلام است، حرکت می کنند. در این حرکت عظیم اجتماعی،
رویه عمومی مردم پایبندی به فرهنگ تسامح و مداراست؛ چرا که پیامبر اکرم صلی الله
علیه و آله و سلم و اهل بیت طاهرین(ع)، همواره تلاش می کردند مردم را به عنوان خواهران
و برادران ایمانی به رفتارهای صمیمی وادار کنند و به فضیلت های اخلاقی
بیارایند. 

ب) سخاوت و مهمان
نوازی

بر
پایه روایات، سخاوت از خصلت های پیامبران و نشانه مؤمن است که خمیرمایه دوستان خدا
بر آن سرشته شده است این خصلت اجتماعی، موجب تقرب انسان به خداوند و ورود به بهشت
می شود. دارندگان این خصلت، پناهگاه مردم هستند و با سخاوت خود، همانند باران که
عامل حیات روی زمین است، باعث طراوت زندگی مردم می شوند. در مراسم جهانی اربعین
حسینی هم صحنه های زیبایی از مهربانی، صمیمیت، بخشش و سخاوت در عراق، ایران و دیگر
مناطق مشاهده می­شود. با نزدیک شدن به ایام اربعین حسینی، عاشقان و دل باختگان
حضرت سیدالشهدا علیه السلام، در عراق و دیگر کشورها اندوخته های مادی خود را برای
پذیرایی از زائران اباعبدالله الحسین علیه السلام به موکب های متعددی که در مسیر
منتهی به کربلا وجود دارد، می آورند و نیازهای زائران را برآورده می کنند تا با
این کار، ارادت خود را به حضرت امام حسین علیه السلام ابراز کنند. تکریم زائران از
سوی مردم سخاوتمند عراق بسیار چشمگیر و ستودنی است و هرکس به اندازه وسع و توان
خود در پذیرایی از زائران اربعین شرکت دارد؛ به گونه ای که طولانی ترین و بزرگترین
سفره پذیرایی را در اربعین می توان دید؛ سفره ای که هر سال از مرز ایران تا کربلا
در مدت چند روز گسترده می شود و از بیست تا سی میلیون میهمان پذیرایی می شود. این
رویداد در دنیا بی سابقه و بی نظیر است و باعث نهادینه شدن روحیه ایثار و از
خودگذشتگی در مردم می شود؛ به طوری که می توان موسم اربعین را بزرگترین و پرجمعیت
ترین کلاس آموزش سخاوت، گذشت و ایثار نامید.

ج) اتحاد و انسجام
اجتماعی

اربعین،
بزرگ ترین اجتماع بشری با محوریت فرهنگ اهل بیت(ع) است، مهم ترین ویژگی این حضور
خیره کننده جهانی این است که اغلب شرکت کنندگان بر یکدلی می اندیشند و وحدت و
یکپارچگی مسلمانان را مرهمی برای آلام منطقه می دانند. وحدت مسلمانان بر محور
تعالیم نورانی اسلام و قرآن و عترت موضوعی است که خدای متعال در قرآن و اولیای
الهی در سخنان خود همواره مردم را بدان سفارش کرده اند. در راهپیمایی اربعین، هر
سال بیش از بیست میلیون نفر با محوریت اسلام و امام حسین علیه السلام در یک سو به
حرکت در می آیند، همه به یک هدف می اندیشند و یک نقطه مشترک دارند و این عامل مهمی
برای شکل گیری و تداوم اتحاد میان مسلمانان است و نشان می دهد مکتب اهل بیت(ع) در
ایجاد اتحاد میان مردم و ثبات بخشی به آن بسیار قدرتمند است. باید پیروان همه
مذاهب که محبت خاندان پیامبر و رعایت حرمتشان را وظیفه خود می دانند، از این فرصت
برای نزدیک شدن افکار و سلایق به یکدیگر بهره ببرند و در مسیر وحدت بیشتر مسلمانان
بکوشند و روز به روز بر اقتدار و عظمت خود بیفزایند.

د) عدالت طلبی و ظلم
ستیزی

بر
اساس بیان قرآن، مستکبران برای تحکیم پایه های قدرت خود همواره میان مردم اختلاف
می­انداختند تا بدین وسیله، نیروی متراکم و عظیم آنان را تضعیف و آنها را گرفتار
خفت و خواری کنند و به پذیرش سلطه ظالمانه خود مجبور سازند. رهبران الهی همین
موضوع را نوک پیکان حملات خود به قدرت های استکباری قرار می دهند و می کوشند مردم
را از ظلم پذیری و زندگی ذلت بار نجات دهند و آنان را به عزت برسانند. حضور عاشقانه مردم در
راهپیمایی اربعین، به معنای لبیک به ندای امام حسین علیه السلام و تأسی به آن
حضرت، در آزادگی و عدالت خواهی و ظلم ستیز و پاسخ به ندای «هل من ناصر» حسینی است؛
چرا که نهضت عاشورا جریانی فرا زمانی و فرا مکانی و برای همه بشریت در تمام زمان
هاست.

نتیجه گیری

رهروان
و دوستداران اهل بیت(ع) و به ویژه امام حسین علیه السلام نیز در راهپیمایی اربعین،
با آراستن خود به تقوا و تهذیب نفس و ایستادگی در برابر دشمن درون و بیرون، جلوه
های بی نظیری از اخلاق و رفتار کریمانه را به نمایش می گذارند. آنان با آگاهی کامل
از نقشه های تفرقه افکنانه دشمنان، خود را خواهر و برادر همه مسلمانان اعم از شیعه
و سنی می دانند و تبلیغات بیگانگان را به هیچ می انگارند. آنان عزت را در خط سرخ
حسین علیه السلام جست وجو می کنند و بر رشد روحی و فکری، مادی و معنوی، اجتماعی و
سیاسی مسلمانان و استقلال همه جانبه پافشاری می کنند. از این رو راهپیمایی اربعین
حسینی را می توان خیزش توفنده امتی دانست که توطئه ها را خنثی، صفوف مسلمان را به
هم فشرده تر، و دل ها را به هم نزدیک تر می کند.

حجت الاسلام والمسلمین «حجت اله نوایی»، کارشناس امور فرهنگی و
مذهبی ساختمان مرکزی دانشگاه  علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی شیراز